EQ - inteligencja emocjonalna

Inteligencja emocjonalna „obejmuje zdolność rozumienia siebie i własnych emocji, kierowania i kontrolowania ich, zdolność samomotywacji, empatii oraz umiejętności o charakterze społecznym.”[1]

            „Ojcem definicji „inteligencja emocjonalna” jest Arystoteles, który w swoim traktacie o cnocie, charakterze i dobrym życiu wskazał na znaczenie emocji i namiętności, podkreślając, że istotna jest „odpowiedniość emocji”. Współcześni psychologowie definiują inteligencję emocjonalną jako właściwe do miejsca, czasu i okoliczności, a więc inteligentne, używanie emocji. Twórcy terminu – John Mayer i Peter Salovey – wyodrębnili cztery umiejętności składające się na inteligencję emocjonalną: umiejętność postrzegania, oceny i wyrażania emocji; umiejętność zarządzania uczuciami; umiejętność rozumienia własnych emocji i wiedzy, która z nich wynika i umiejętność panowania nad emocjami.”[2]

Inteligencja emocjonalna podzielona jest na pięć podstawowych dziedzin:

1. Samoświadomość emocjonalna – rozpoznawanie i umiejętność nazwania własnych emocji, rozumienie przyczyn powstawania uczuć. Zdolność rozpoznawania różnicy między uczuciami i działaniami, dzięki temu mamy szansę zapanować nad nimi.
2. Panowanie nad emocjami, tak aby były adekwatne do danej sytuacji, która je wywołała. Łatwiej jest zapanować nad złością i znieść frustrację a także wyrażać inaczej złość bez niepotrzebnych bójek. Umiejętność radzenia sobie ze stresem jak i również zmniejszenie niepokoju w stosunkach z innymi oraz mniejsze poczucie osamotnienia.
3. Produktywne wykorzystanie emocji czyli zdolność do motywowania się – bierzemy większą odpowiedzialność za siebie, innych oraz wykonane zadania. Lepiej się koncentrujemy i skupiamy uwagę na najważniejszych kwestiach, a dzięki temu nasze wyniki są coraz lepsze. Dzięki większej samokontroli nasza impulsywność maleje .
4. Empatia: odczytywanie emocji – osoby posiadające tą zdolność są bardziej wyczulone na subtelne sygnały społeczne, posiadają lepszą zdolność do słuchania innych a dzięki temu dobrze sprawdzają się w zawodach wymagających troskliwości. Umiejętność ta pozwala na rozumienie punktu widzenia innej osoby. Wzrost empatii powoduje wzrost wrażliwości na uczucia innych osób.
5. Stosunki z innymi osobami – chodzi tu o umiejętne kierowanie emocjami innych osób przez analizowanie i zrozumienie ich uczuć. Dzięki tej umiejętności ludzie lepiej rozwiązują konflikty i wyjaśniają nieporozumienia a co za tym idzie mają prospołeczne nastawienie oraz harmonijnie współpracują w grupach. Takie osoby są bardziej pewne siebie i zręcznie się komunikują przez to, że są otwarci oraz są nastawieni przyjaźnie do innych.[3]

W ostatnich latach pojęcie inteligencji emocjonalnej stało się bardzo popularne
i wykorzystywane w zarządzaniu, w szczególności na wyższych stanowiskach menedżerskich. Ludzie inteligentni emocjonalnie nie pozwalają, aby emocje kierowały ich życiem, wykorzystują oni swoje myślenie do kierowania emocjami.

Twórcami tego pojęcia jest Salovey i Mayer, przedstawiają następującą definicję:

Inteligencja emocjonalna obejmuje:

• zdolność właściwego odczuwania, oceniania, a także wyrażania emocji
• umiejętność odkrywania i generowania uczuć
• zdolność rozumienia emocji i wiedzy, która się z nich wywodzi
• umiejętność regulowania emocji tak, żeby skutkowały w emocjonalnym
  i intelektualnym rozwoju.[4]

Daniel Goleman, autor wielu książek związanych z inteligencją emocjonalną twierdzi, że sukces w życiu zależy od poziomu inteligencji ogólnej, a także przede wszystkim od umiejętności kierowania i dostosowywania do danej sytuacji własnych emocji.

Według niego „inteligencja emocjonalna to:

• zdolność do dokładnego spostrzegania, oceniania i ekspresji emocji, 
• zdolność do wprowadzania się w pożądany stan emocjonalny,
• umiejętność uświadamiania i rozumienia swoich własnych oraz innych ludzi emocji oraz ich akceptowanie, 
• umiejętność kontrolowania emocji.”[5]

Daniel Goleman, uważa, że „inteligencja emocjonalna określa nasze potencjalne zdolności uczenia się umiejętności praktycznych, które opierają się na pięciu składnikach: samoświadomości, motywacji, kierowaniu samym sobą, empatii i dobrym układaniu stosunków z innymi osobami.”[6]

 „Inteligencja emocjonalna stanowi nabyty nawyk:

• wykorzystywania informacji emocjonalnych pochodzących od nas samych oraz od innych osób;
• integrowania tych informacji z naszym sposobem myślenia;
• wykorzystywania ich w procesie podejmowania decyzji tak, aby uzyskać odpowiednie rezultaty w określonych sytuacjach oraz w ogóle w życiu”[7]

Inteligencja emocjonalna jest to wykorzystywanie myślenia o uczuciach w celu kierowania swoim własnym zachowaniem. Takie działanie sprawia, że możemy lepiej zarządzać swoim życiem, a także nawiązywać lepsze relacje z innymi.

            Inteligencję emocjonalną możemy przedstawić ze względu na dwa aspekty:

1)             rozumienie samego siebie i swoich celów, a także intencji, reakcji oraz zachowań

2)             rozumienie innych osób i ich uczuć.

Howard Gardner określił te dwa aspekty inteligencji, jako:

• inteligencję intrapersonalną – czyli umiejętność stworzenia precyzyjnego, odpowiadającemu rzeczywistości modelu samego siebie, dostrzeganie tego,
  co dzieje się wewnątrz nas i wykorzystywanie tego dla skutecznego działania
• inteligencję interpersonalną – dostrzeganie, co się dzieje wewnątrz innych ludzi, a także tego, co nimi kieruje, pomiędzy nimi i reagowanie na to w odpowiedni sposób;[8]

Rysunek poniżej pokazuje te dwa typy inteligencji połączone z inteligencją emocjonalną.

Rysunek  Połączenie inteligencji intrapersonalnej i interpersonalnej z inteligencją emocjonalną

Źródło: Stephen N., Spencer-Arnell L., Wilson L., Coaching inteligencji emocjonalnej,

Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010, s. 33

Najważniejsze w inteligencji interpersonalnej jest posiadanie zdolności do rozróżniania i właściwego reagowania na nastroje, temperamenty, a także motywacje i pragnienia innych ludzi. Dostęp do własnych uczuć oraz zdolność ich rozróżniania, a także poleganie na nich w kierowaniu swoim zachowaniem jest kluczem do samopoznania.[9]

Za jeden z głównych wymiarów inteligencji emocjonalnej, uważa się zdolność nazywania emocji. Kiedy człowiek wyraża emocje, dostarcza innym informacji o tym, co czuje i jak ocenia sytuację oraz jakie są jego intencje i zamiary. Dzięki wiedzy czerpanej z ekspresji emocjonalnej partnerów interakcji można interpretować, a także przewidywać ich zachowania. Ludzie przez wyrażanie specyficznych emocji, mogą wywołać określone zachowania innych ludzi: złość może prowadzić do czyjejś uległości, a smutek może wpływać na współczucie, natomiast wdzięczność nagradzać za okazaną pomoc. Człowiek przez nazywanie swoich stanów emocjonalnych staje się również zdolny do tego, aby zrozumieć, co czuje i zwiększyć swoje szanse na zyskanie kontroli emocjonalnej. Nazywanie emocji i ich rozumienie chroni ludzi przed doświadczaniem emocji negatywnych i stresu. Gdy ludzie posiadają większy dostęp do swoich emocji i radzą sobie z ich nazywaniem, tym efektywniejsze są ich wysiłki zmierzające do utrzymania pozytywnego nastroju. Ważne jest również to, że zdolność do identyfikowania i kategoryzowania stanów emocjonalnych, a nie tylko samo ich analizowanie, wiąże się z doświadczaniem pozytywnych emocji i większą satysfakcją z kontaktów społecznych[10] Każdy człowiek powinien pamiętać, że poziom inteligencji emocjonalnej może zmieniać się przez całe życie w wyniku przeżywania nowych doświadczeń oraz uczenia się pewnych zachowań.

„To właśnie wysoka inteligencja emocjonalna oraz używanie partnerskiego języka a także łatwość nawiązywania kontaktów decydują – jak wynika z badań – o osiąganiu sukcesów przez kobiety, jak również o tym, że zajmują one stanowiska kierownicze. Jednocześnie te umiejętności są bardzo pożądane we współczesnym zarządzaniu.”[11]

Chciałabym teraz przedstawić, na rysunkach, jakie cechy charakteryzują kobiety z wysoką inteligencją emocjonalną, a jakie charakteryzują kobiety z wysokim ilorazem inteligencji.

 

Rysunek  Kobieta o wysokiej inteligencji emocjonalnej

Opracowanie własne na postawie: http://www.eioba.pl/a1020/inteligencja_emocjonalna

Rysunek  Kobieta z wysokim ilorazem inteligencji

Opracowanie własne na postawie: http://www.eioba.pl/a1020/inteligencja_emocjonalna

 „Kobiety w biznesie często stawiają na inteligencję emocjonalną i na empatię. Dzięki temu lepiej rozumieją swoich podwładnych, co umożliwia im bardziej płynną i efektywną komunikację opartą na pozytywnych emocjach. Takie postępowanie jest przez wielu badacz, zajmujących  się zagadnieniami związanymi z tak zwanym miękkim zarządzaniem, zaliczane do umiejętności kluczowych nowoczesnego menedżera i lidera. Dzięki swej inteligencji emocjonalnej (niektórzy badacze uważają, że sukces menedżera zależy w 20% od jego ilorazu inteligencji, a w 80% od inteligencji emocjonalnej) oraz intuicji kobiety skuteczniej potrafią motywować swych pracowników”[12]

---

[1] http://inteligencjaemocjonalna.com/

[2] Lisowska E., Kobiecy styl zarządzania, Helion, Gliwice 2008, s.113-114

[3] Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina of Poznań, Poznań 1997, s. 436-437

[4] Krokowski M., Rydzewski P., Zarządzanie emocjami i inteligencja emocjonalna. Vademecum Użytkownika, Imperia, Łódź 2002, s. 26

[5] Augustynek A., Psychologia. Jak ślimak piął się pod górę, Difin, Warszawa 2008, s. 102

[6] Goleman D., Inteligencja emocjonalna w praktyce¸ Media Rodzina, Poznań 2007, s. 39

[7]Neale S., Spencer-Arnell L., Wilson L., Coaching inteligencji emocjonalnej, Wolters Kluwer Polska.,Warszawa 2010, s. 25

[8] Neale S., Spencer-Arnell L., Wilson L., Coaching inteligencji emocjonalnej, Wolters Kluwer Polska,Warszawa 2010, s. 25

[9] Celińska-Nieckarz S., Emocjonalny potrafi więcej, „Personel” Nr 10/2000, s. 24

[10] Szczygieł D., Uczucia na języku, „Charaktery” 11/ 2009, s. 70-71

[11] Lisowska E., Kobiecy styl zarządzania, Helion, Gliwice 2008, s.114

[12] Brol J., Kosior M., Kobiecy styl zarządzania w Polsce (aspekty społeczno-ekonomiczne), Kobieta i biznes 1-4 2004, s.9-10

Źródło: http://www.mfk.org.pl/kobieta_i_biznes/kib_1-4_2004.pdf